Yunan mitolojisi, genelde oyunlardan, ders kitaplarındaki yarım yamalak olarak nitelendirebileceÄimiz yazılardan vb. yerlerden biliyoruz. Gelin biraz da yakından bakalım haydi! Yunanların mitolojisinde tanrılar, yarı tanrılar, kahramanlar ve efsanevi canavarlar geçer ve destan niteliÄinde bir edebiyat ürünüdür. Her medeniyet gibi Yunanlılar da sebebi bilinmez doÄa olaylarını isimlendirebilmek ve güçlerinin yetmediÄi durumlarda sıÄınabilecek bir inanç arayıÅına girmiÅler. Bunun sonucunda kendilerine özgü mitolojik kültürleri ortaya çıkmıŠiÅte. Tanrıları insan Åeklinde düÅünen Yunanlılar, tanrılara insan görünüÅünün dıÅında özel, biribirinden farklı güçleri oduklarına inanan insanlardı. Yunan mitolojisinde bulunan tanrılar da insanlar gibi yer, su içer, aÅık olur, evlenir, kıskanır, sinirlenebilir. Hatta insanlarla bir aradadırlar.
Yunan mitolojisi bir sözlü edebiyat ürünü olarak günümüzde de okunmaya devam eder. Bu sözlü edebiyat ürünlerini kaynaklık  Yunan mitolojisinde iki ünlü Yunan halk ozanı vardır. Bu ozanlar, Homer ve Hesiodâdur. İki ozanın anlattıÄı hikayeler de farklılıklar olduÄu gibi, hikayelerin aynı temelden beslendiÄi de görülür.
Yunan mitolojisinin etkisi altında sadece Yunanlar sınırlı kalmamıÅtır. Aynı zaman da Ege kıyıları, Akdeniz kıyıları, Anadolu ve bu bölgelerin çevrelerinde etkili olmuÅtur. Bu sebeple bölgelerde yaÅayan kültürleri etkilemiÅtir. Tarih kitaplarında önemli bir yer teÅkil eden Roma İmparatorluÄu, Yunan mitolojisinden etkilenenlerdendir. Hatta Roma İmparatorluÄu, HristiyanlıÄı kabul edene kadar büyük bir bölümünü Yunan mitolojisinden aldıÄı tanrılara inanıyordu. Roma mitolojisindeki tanrıların adlarının Yunan mitolojisindeki tanrıların adlarından deÄiÅtirilmesi dıÅında da pek de bir farklılık yoktur. Romalılar, ülkenin kurucusu olarak kabul ettikleri Romulus ve ikiz kardeÅi Remusâun SavaÅ Tanrısı Aresâin, çocukları olduÄuna inanıyorlardı. Yani Romalılar, Yunan mitolojisini, ülkenin kuruluÅu ile baÄdaÅtıracak kadar benimsemiÅlerdi.
Ãnlü Halk Ozanları Homer ve Hesiod Hakkında;
Homer, bahsedildiÄi destanlar ile Klasik Yunan Edebiyatını etkilemiÅtir. Yunan mitolojisi ile ilgili olarak bilinen iki büyük eseri vardır. Bunlar: Truva savaÅının baÅlangıcı ve sonucunu konu alır. Truva savaÅında bulunan komutan Odysseusâun savaÅtan dönüŠve bu geri dönüŠsırasında yaÅadıÄı maceraları anlatan Odysseiaâdır.
Yunan mitolojisine ait hikayelerin bir çoÄu onun sayesinde bilgi edinilir. Theogonia adlı eseri tanrıların ve yeryüzünün oluÅumunu anlatır. Theogonia adlı eserinde tanrıların bir soy aÄacınına baÄlı olduÄu ve tabiat ananın hepsinin annesi olduÄuna inanılır. Yunan mitolojisi konusunda Hesiodâun görüÅleri daha çok kabul görür.
Birçok köklü millet inançlarının kendisine ait bir yaratılıŠhikayesi olduÄu gibi Yunan mitolojisinin de var. Bu hikayeler ile insanoÄlu, dünyanın, insanlıÄın, diÄer canlıların ve cansız varlıkların nasıl oluÅtuÄu sorusuna cevap verirler.
Homerâun anlatılarında her Åey Okeanos ve Tethysâin birlikteliÄinden sonra baÅlar.
Günümüzde en çok halk ozanı Hesiodâun görüÅü kabul görür. Hesiodâun anlatılarında Yunan mitolojisine göre her Åeyden önce karanlık bir boÅlukdan ibaretti. Yunan mitolojisinde bu kara boÅluÄa Khaos deniliyordu. Khaos, Gaia ve Uranosâu yaratır. (âToprak Anaâ dediÄimiz Gaia) Uranos ise gökyüzüdür. Gaia ve Uranosâun yaratılıÅından sonra Khaos unutulmaya yüz tutar. Gaia ve Uranosâun birleÅmelerinden 12 Devsa Titan doÄar. Bunlar: Kronos, Krios, Koios, Rhea, İapetos, Okeanos, Phoebe, Tethys, Hyperion, Themis, Theia, Mnemosyneâdir. Titanlardan sonra hayat verdikleri üç Kyklop Brontes, Steropes, ve Arges adlarını alır. Elli baÅ elli yüze ve elli kola sahip olan Kottos, Briareus, ve Gyes adındaki 3 Hekatonkheiri yaratılar. Uranos, Hekatonkheir ve Kyklopların sahip oldukları devasa güç ve korkutucu görünüÅleri sebebi ile yer altına hapseder. Yani Gaiaânın karnına geri koyar. Bu iÅkenceden canı çok yanan Gaia, Uranosâ a karÅı bir tuzak kurarmayı planlar. OÄlu Kronosâu babasına karÅı kıÅkırtır. Uranosâun Gaiaânın yanına birlikte olmak için geldiÄi bir zamanda Kronos, Gaiaâdan aldıÄı çelik tırpan ile Babası Uranosâu yok eder. Yönetimi babasından devralan Kronos tutsak olan Hekatonkheir ve Kyklopları serbest bırakır. Ancak Hekatonkheir ve Kyklopları kontrol altına alamayınca tekrar onları Gaiaânın içine hapseder. Gaia tekrar hamile kalır. Bu hamilelik sonucu doÄan çocuklar hakkında farklı görüÅler vardır. Gigantların, Erinslerin, Nymphaların ve Aphroditeâin bu Åekilde doÄduÄu anlatılır.
12 Titan
Rhea: Kronosâun eÅidir. DaÄlık bölgeleri temsil eder. Kronosâun tahttan indirilmesinde oÄlu Zeusâa yardım etmesi ile bilinir.
Kronos: Zamanın ve titanların tanrısı olarak bilinir. Neredeyse en ünlü tanrılar olan; Zeus, Hades, Poseidon, Hestia, Demeter ve Heraânın babasıdır.
İapetos: Okeanos ve Tethysâin kızı olan Klymene ile evlidir. İnsanlara AteÅi veren Prometheus ve gökyüzünü taÅımakla cezalandırılan Atlasâın babasıdır. YaÅam ve ölümü temsil eder.
Okeanos: Poseidonâdan önce ki denizlerin tanrısı olarak bilinir. Hatta günümüzde kullanılan okyanus sözcüÄü buradan gelmekte.
Tethys: Okeanosâun eÅidir. Okeanos ile olan birlikteliÄinden yüzlerce peri doÄurur. Büyük nehirlerin ve yer altı sularının tanrıçası olarak bilinmekte.
Krios: Hakkında hiçbir bilgi bulunmaz. Kriosâun gücünden korkan titanlar, Krios hakkındakileri tüm bilgileri yok etme ihtiyacı duyar ve onun unutulmasını isterler. Amaçları doÄrultusunda baÅarılı olurlar. Kriosâun SavaÅ Tanrısı olduÄu düÅünülüyor.
Koios: Aklı temsil eden titandır.
Hyperion: IÅıÄın tanrısıdır. GüneÅ olarak anılan Helios ve Ay olarak anılan Seleneânin babası olarak bilinir.
Theia: DeÄerli taÅların tanrısıdır. IÅıÄın tanrısı Heliosâun eÅidir.
Phoebe: KaranlıÄı ve gizemi temsil eden titandır. Ay ile anılır. Koios ile olan birlikteliÄinden Leto ve Asteria adında çocuklar sahiptir. Leto, Apollan ve Artemisâin annesi olarak bilinir. Güçlü bir kahindir. Bu sebeple kehanet yeri olan Delphi TapınaÄıânın ilk sahibidir. Daha sonra torunu Apollonâa hediye etmiÅtir.
Themis: Adaletin ve düzenin tanrıçasıdır. Themisâin adalet anlayıÅında ceza yoktur. Themis, sessiz kalır ve cezayı onun yerine Nemesis keser. Themisâin düzen anlayıÅı, tanrılarında üstündedir. Zeus ile birlikteliÄinden Horalar ve Moiraları doÄurur. Ãok güçlü bir kahindir.
Mnemosyne: Hafıza ve hatıraların tanrıçasıdır. Zeusâun eÅlerinden biridir. Zeus ile olan 9 gecelik birlikteliÄinden ilham perileri olarak bilinen 9 Mousayı doÄurmuÅtur. Bu periler: Astronomi olarak anılan Urania, Epik Åiir olarak anılan Calliope, AÅk Åiiri olarak anılan Erato, Tarih olarak anılan Clio, Melpomene olarak anılan Tragedya, Komedi olarak anılan Thalia, Dans olarak anılan Terpsikhore, İlahi olarak anılan Polyhymnia ve Müzik olarak anılan Euterneâdir.
Titanların SavaÅı
SavaÅ, Titanların Tanrısı Kronosâun, babası Uranosâu yendikten sonra kendi çocuklarından birinin de onu tahttan indirebileceÄi korkusundan dolayı baÅlar. Tahtından olmak istemeyen Kronos, çocuklarının hepsini doÄar doÄmaz yutar. Buna dayanamayan Rhea, Zeusâu İda daÄında doÄurur. Zeusâu yutmak için gelen Kronosâa kundaÄa bir taÅ koyar, sarıp yutturur. Efsane video oyunu God of Warâdan bildiÄimiz gibi. YuttuÄu taÅtan ötürü, midesine oturduÄu için rahatsızlanan Kronos, kusturucu bir ilaç almak için annesi Gaiaâya baÅvurur. Gaiaâdan aldıÄı kusturucu ilacı içer içmez yuttuÄu taÅ ile birlikte daha önce yuttuÄu tanrılar da dıÅarı çıkar. Kronosâun karnından kurtulan Poseidon, Hades, Hera, Demeter ve Hestia; ileride baÅlayacak olan taht mücadelesinde kardeÅleri Zeusâun yanında yer alacaklardır.
Annesinin kurnazlıÄı ile yutulmaktan kurtulan Zeus, Demeter ve Zeusâun Kronosâa düzenlediÄi suikast giriÅimi titanlar ve tanrılar arasındaki savaÅı baÅlatır. SavaÅta titanlardan Okeanos ve eÅi Tethys tarafsız kalır. Titan İepetosâun oÄlu Prometheus, savaÅta Zeusâun tarafında olur. Rhea ise gizli gizli çocuklarına yardım eder. YoÄun bir mücadeleden sonra savaÅın galip gelen, Zeus ve yanında yer alan tanrılar olur. Zeus ve yanındaki tanrıların savaÅı kazanmasını saÄlayan en büyük etken Tartarosâtan kurtardıÄı Kyklop ve Hekatonkheirlardır. Titanların yanında yer alan Gaia tüm titan ve tanrılardan güçlüdür. Eros, Poseidon ve Demeter Gaiaâyı Uranosâu zorla tutulduÄu yerden çıkarmak ile tehdit ederek Gaiaâya Kronosâu kurtarmayacaÄına dair yemin ettirirler. Bu sayede Gaia savaÅın dıÅında kalmakla yetinir.
SavaÅ bittikten sonra Zeus dünyayı kardeÅleri arasında pay eder. Kura çekilir ve Zeus gökyüzünü, Poseidon denizleri ve Hades yeraltını altını alır. Tanrılar düzeni saÄladıktan sonra hakimiyetleri, Gaiaânın çocukları olan Gigantlar ve yüz baÅlı Typhon tarafından tehdit edilmiÅtir.
Olimposâlu Tanrılar
Olimpos Yunanistanâın en büyük daÄıdır. Tanrılar Olimpos daÄında yaÅarlar. Poseidon, Olimposlu tanrıların içinde sayılsa da denizlerin altında kendine ait bir sarayı vardır. Hadesâin sarayı yeraltındadır. Hades, 12 Olimposlu tanrıların içinde bulunmaz.
Olimposâda bulunan tanrı sayısı daima 12âdir. Olimposâda bulunan tanrılar deÄiÅse bile sayı hep aynı kalır. 13 sayısının uÄursuzluk getirdiÄi inancından olsa gerek, Olimposâa yeni bir tanrı geldiÄinde içlerinden biri çıkar. Åarap tanrısı Dionisos, Olimposlu tanrıların arasına dahil olduÄunda aile tanrıçası olan Hestia, 13 tanrı olmasını istemediÄi için kendi isteÄi ile Olimpos daÄından ayrılır ve insanların arasına karıÅmaya karar veirir.
Olimpos DaÄında YaÅayan Tanrılar;
Zeus: Tanrıların, insanların, gökyüzünün ve ÅimÅeklerin tanrısıdır. Ãapkınlıklarına dair bir çok hikaye vardır. Tanrıçalar dıÅında ölümlü kadınlarla da iliÅkileri olur. İnsanlardan olan çocuklarından Herakles ve Perseus en tanınanlarıdır.
Hera: Zeusâun eÅi olarak baÅ tanrıça ünvanına sahiptir. Evlilik, kadın ve bereket tanrıçasıdır. Ãapkın eÅi Zeusâu kıskanması ile tanınır. Argos adında yüz gözlü bir deve sahiptir. Zeus ile birlikteliÄinden Hebe, Ares ve Eileithyiaâyı doÄurur.
Poseidon: Denizlerin ve depremlerin tanrısıdır. Ãç diÅli mızrak kullanır. Atina Åehri için Athena ile girdiÄi yarıŠve Medusa ile olan iliÅkisi en bilinen hikayelerdir. Bu iki olay sebebiyle Athena ile pek anlaÅamazlar. Periler ile olan birlikteliÄinden tek gözlü devler doÄmuÅtur. Homerâin anlattıÄı Odysseia destanında Truva savaÅından sonra geri dönüŠyolunu tutan Odysseus, bir kyklop olan Polyphemusâun gözünü kör etmesi üzerine Polyphemus, Babası Poseidonâa Odysseusâun evine dönememesi için dua eder. OÄlunun duasını duyan Poseidon, Odysseusâun yoluna birçok engel koyar. Ancak diÄer tanrıların yardımı ile gemisini ve tüm tayfasını kaybetmiÅ bir Åekilde evine geri döner.